آیا هبه و هدیه عید خمس دارد؟
آیا هبه و هدیه عید خمس دارد؟
اسلام مکتبى جامع و اجتماعى است که براى فقرزدایى و حل مشکل محرومان جامعه، طرحهایى را ارائه داده که یکى از آنها، مسئله خمس است.
رسیدگى به فقرا به قدرى مهم است که حضرت على علیه السلام در حال نماز انگشتر خود را به فقیرى که در مسجد از مردم تقاضاى کمک مىکرد و کسى به او پاسخ مثبتى نداد، عطا کرد و اشاره نکرد که صبر کند و بعد از نماز به او کمک کند بلکه در حال رکوع انگشتر خود را به او بخشید.
در این مقاله سعی داریم چند روایات را که به نوعی در آنها به مسئله خمس اشاره شده مطرح کنیم:
*امام کاظم علیه السلام فرمود: «لقد یسر اللّه على المۆمنین ارزاقهم بخمسة دراهم جعلوا لربّهم واحداً واکلوا اربعة حلالا ثم قال هذا من حدیثنا صعب مستصعب لایعمل به ولا یصبر علیها الا ممتحن قلبه للایمان» «1»
خمس مالتان را بدهید تا رزق شما حلال شود، سپس فرمود: این کلام سختى است که جز افراد با ایمانِ امتحان شده، تحمّل آن را ندارند.
*از امام رضا (علیه السلام) روایت شده است که: کسی که صاحب نعمت است [دارای مال میباشد] در جایگاه خطیری قرار دارد، واجب است بر عهده او حقوق خداوند در آن نعمت. به خدا قسم خداوند به من نعمتهایی میدهد و من همیشه در هراس هستم تا وقتی که از عهده حقوقی که برای خداوند واجب است بر من نسبت به آن مال خارج شوم.(وسائل الشیعه، چاپ آلالبیت، ج 9، ص 43 - 44)
*نپرداختن خمس، در کنار شرک و قتل نفس، از بزرگترین گناهان کبیره شمرده شده است. امام صادق علیه السلام فرمود: «اکبر الکبائر سبع: الشرک والقتل واکل اموال الیتامى و عقوق الوالدین و قذف المحصنات و الفرار من الزحف وانکار ما انزل اللّه»، سپس فرمود: امّا خوردن مال یتیمان همان حقّ ما است که از ما ربوده و خوردند. «2»
*امام زمان علیه السلام فرمود: «لعنة اللّه والملائکة والناس اجمعین على مَن استحلّ من مالنا درهماً» «3»، لعنت خدا و فرشتگان و مردم بر کسى که یک درهم مال ما را حلال بشمارد و در روایت دیگر فرمود: ما دشمن این گونه افراد هستیم. «و نحن خصمائه» «4»
بعد از این مقدمه چند پرسش و پاسخ را در باب خمس مطرح می کنیم:
آیة الله جوادی آملی(دام ظله):
سوال: آیا ممکن است به جای تعیین یک روز معیّن برای احتساب خمس (سال مالی)، هر یک از اموالی را که ممکن است مشمول خمس شود جداگانه در نظر گرفت مثلاً روغنی که وارد منزل میشود را در نظر گرفت و چنانچه یکسال باقی ماند، خمس باقیمانده آن را احتساب و جدا نمود؟
جواب: گرچه میتوان برای هر درآمد، سال مالی جداگانه تعیین کرد، لیکن برای مجموع آنها تعیین نمودن آسانتر است.
آیة الله خامنه ای(دام ظله):
سوال: آیا هبه و هدیه عید (عیدى) خمس دارد؟
جواب: هبه و هدیه خمس ندارد، هر چند احوط این است که اگر از مخارج سال زیاد بیاید، خمس آن پرداخت شود.
آیة الله خامنه ای(دام ظله):
سوال: آیا به جایزههایى که توسط بانکها و صندوقهاى قرض‌الحسنه به افراد پرداخت مىشود، خمس تعلّق مىگیرد یا خیر؟
جواب: خمس در جایزهها و هدیهها واجب نیست.
آیة الله مکارم شیرازی(دام ظله):
سوال: نحوه محاسبه خمس سالیانه برای کسانی که ماهیانه حقوق دریافت میکنند چگونه است؟
جواب: یک روز از سال را بعنوان سال خمسی تعیین می کنند، و اگر مبلغی از هزینه زندگی زیاد بیاید در این روز خمس آن را حساب می کنند.
ادامه مطلب ...